Gazeteciliğin geleceği robotlara mı emanet?

Otomatik metin üretmek, bir felaketin habercisi mi? 

Gazeteciliğin geleceği nereye gidiyor?

“Saniyeler içinde haber üret. Artık haber yazabilmek için redaktörlere ya da çevirmenlere ihtiyacın yok.“

Bu slogan Stuttgartlı bir kuruluşa ait: AX Semantics

Klasik gazeteciliği, devrim yaparak Big Data namı diğer “Büyük Veri“ zamanlarına adapte etmek heyecan verici olduğu kadar korkutucu da.
Otomatik metin üretebilen programları yaratan AX Samentix, dünyadaki sayısız software şirketinden biri. Redaktörleri ise, akıllı programların işleri devralması endişesi çoktan sardı bile.

Basic Thinking internet sitesinde konuya ilişkin ilginç bir analiz yer aldı. Fabian Mirau imzalı analiz şöyle:

“Teorik olarak otomatik gazetecilikte, yüksek ücretler karşılığı emek harcaması gereken redaktörlere artık gerek yok. Gereken bilgilerle donatılmış bir program kime yetmez. Bir düğmeye basarak haber üretmek buna denir.
Nihayetinde program cümle kurmayı, metin yapısını ve haber yazma tarzını redaktörlerden öğreniyor. Elle yazılan haber metinleriyle robotların yazdığı haber metni arasındaki fark neredeyse yok denecek kadar az.

Gazeteciliğin geleceği “Karmaşık ‘boşlukları doldurun’ metinleri“ mi?

Peki teknoloji dünyasında tüm bu olup biten, her redaktörün korkulu rüyası mı?
Tam olarak değil.
Software firmalarının otomatik haber üretme programları vaat edilenden kötü durumda aslında. İtiraf etmek gerekir ki gerçekte otomatik gazetecilik şimdilik farklı bilgilerin eklenebileceği, çok karmaşık,“boşlukları doldur“ metinlerinden ibaret, o kadar.

Big Data ve otomatikleşme zamanlarında gazeteciliğin geleceği ile ilgili yıllardır süren tartışmalardan çıkan sonuç şimdilik şöyle: Bir bilgisayar programı, bir insanın yaptığı işi sadece sınırlı derecede devralabilir. Ancak bazı durumlarda kişiye özel bir metni ise mükemmel yazabilir.
Redaktörlerin çok da fazla ilgisini çekmeyen konular, örneğin okurun yaşadığı şehir, ilgi alanları, yaşam durumu gibi verilere de bağlı olarak hava durumu raporları, hisse senetlerinin durumu, futbol karşılaşmalarının sonuçları için otomatik üretilmiş metinler biçilmiş kaftan.

Ayrıca bilgisayar programlarının önümüzdeki on yıl içinde yapamayacağı şeyler de var: Araştırmacı gazetecilik, genel seçimler hakkında siyasi yorumlar, savaş bölgelerinden duygusal söyleşiler örneğin.

Dijitalleşmeden gazetecilik de kaçamıyor

Tüm bunlar şimdilik redaksiyonlar için şu anlama geliyor:

Can sıkıcı hisse senetleri, borsa haberleri gibi metinler bir tuşa basılarak üretilsin. Ama lütfen araştırmacı gazetecilik  redaktörler tarafından yapılsın. Yani sıkıcı rutin işleri robotlar halletsin, gerçek gazeteciliğe çok daha fazla zaman kalsın.

Ancak heryerde olduğu gibi burada da şu geçerli: Gazetecilerin el emekleri de dijital dönüşümden kaçamıyor. Makinalar, insanların işlerini hafifletmek için varlar. Bu yüzden yazı işlerini otomatikleştiren değil ama mükemmelleştiren ve destekleyen, asiste eden bilgisayar programları da mevcut.
Newsstream Projesi sosyal medyadaki, bloglardaki, medya arşivlerindeki dev verileri derleyip gazetecilerin hizmetine sunuyor. Örneğin bir söylemi kimin, ne zaman hangi şartlarda söylediğini ararken son derece yardımcı olabiliyor.

Siborg gazeteciliği avantajlar sunuyor

Siborg (Sibernetik organizma) yani yarı makina yarı insan gazeteciliği ise daha gerçekçi ve daha az endişe yaratan bir yöntem. Teoride büyük fırsatlar sunuyor, ciddi vaatlerde bulunuyor. Küresel habercilik tahmin edilemeyecek hızda mümkün olabiliyor.

Diyelim Şili’de bir deprem oldu. Bilgisayar programı Twitter, Facebook ve bölgeden haber yapan Şilili gazetecilerin röportajlarını birkaç saniye içinde Alman gazetecilere sunabiliyor. Hem de birebir çeviri yaparak. Hatta bu her dil için mümkün görünüyor.

Siborg gazeteciliği bu nedenle en uygun terim. Big Data programları ve insan karışımından bir melez, bir tarafı diğer yanı olmadan başaramayacağı şekilde hizmet sunuyor.
Algoritmalar ve Big Data gerçekte gazeteciler için bir tehdit yerine bir şans olarak algılanmalı. Program bazlı destekler habercilikte bir zenginlik, kaliteyi yükselten bir etmen olarak algılanmalı.

Özetle, full otomatik robot gazeteciliği gelecekte sınırlı kapasiteli sayısız redaksiyonun işini hafifletecek ve birçok yerden tasarruf yapmayı sağladığından dijital gazetecilikte ücretsiz kültürden yararlanma fırsatını da doğuracaktır.”

Çeviri: Işın Toymaz