.

ULM – Çeyrek asırdır Güney Almanya’da yerel gazetecilik yapan, bu arada Avrupa çapındaki gazetelerle de bir dönem çalışan Mustafa Bozdurgut, yerleşik Türk “marka gazetelerinin” çöküş sürecini değerlendirdi.

Yeni Posta Yayın Grubu’nu kurucusu Bozdurgut’a göre, Avrupa’da Türkçe habercilik yapmak isteyenler, kendilerini ve yayın anlayışlarını dijital gereksinimlere göre gözden geçirmek zorunda.
Son 15-20 yıl içinde okurlarının neredeyse yüzde 95’ini yitirdiği gözlenen Avrupa’daki Türkçe günlük gazetelerin bu yıkımı sizce hangi sektörel nedenlere dayanıyor? Yani, yerleşik ve çok satışlı Türk gazeteleri neler yaptı ve yapmadı ki böyle ani bir bitişi yaşamaya başladı?
MUSTAFA BOZDURGUT – Günlük Türkçe kağıt gazetelerin Türkiye’de sıkıntıya girmesi ve Avrupa’da ise çökmesinin bana göre çeşitli sebepleri var. Yaklaşık altı-yedi yıl önce Avrupa’da yayınlanan günlük kağıt gazetelerin yıkılacakları ve “bir sosyal vaka olmaktan çıkacakları” öngörüm maalesef erken gerçekleşti.
Ben iyi bildiğimi sandığım Avrupa’daki günlük gazeteler ve yerel basınla ilgili düşüncelerimi aktarmaya çalışayım.

Kağıt gazetelerin gerilemesinin, günlük gazetelerin kelimenin tam anlamıyla yıkımlarının en önemli sebebi tabii ki, iletişim teknolojilerindeki şaşırtıcı, devasa gelişmelerin durmaksızın devam etmesi. Buna yönetimsel ve mesleki hatalar da eklenince kaçınılmaz son maalesef daha erken tarihte gerçekleşti. Okur hem meraklıdır, hem de ekonomik, sosyal çıkarı gereği habere, bilgiye haklı olarak en kısa zamanda ulaşmak ister. Günümüzde okur, habere, bilgiye evindeki, işyerindeki bilgisayarından, tabletlerinden ve cep telefonlarından zahmetsiz, ücretsiz anında ulaşma imkanına sahipken neden kağıt gazete peşinde koşsun!
GAZETELERİN BEKLENEN ÇÖKÜŞÜ
Okurun ulaşmak istediği haberler hem çeşitlendi çoğaldı, hem de inanılmaz hızlandı. Kişilerin ilgisindeki ülke/ler ve dünya gündemi saat başı değişiyor. Hatta haberler bazen dakika dakika izlenmek isteniyor. Değişik periyodlardaki kağıt gazetelerin iletişimdeki bu hıza yetişmeleri, ulaşmaları, yarışmaları teknik olarak olanaksız. Hayal bile olamaz.
Klavyenin, daktilonun, rotatiflerin tuşlarını teknik olarak devre dışı bırakmasının dışında, gelelim kağıt gazetelerin özellikle Avrupa’daki günlük Türkçe gazetelerin sosyal varlık olarak devre dışı kalmalarının teknolojideki gelişmelerin dışındaki diğer sebeplerine. Yukarıda belirtmeye çalıştığım genel teknolojik etkinin dışında, şu var: Günlük Türkçe gazetelerin merkezi Almanya Frankfurt’tur. Almanya’da 3 milyon, diğer Avrupa ülkelerini de hesaplarsak yaklaşık 5 milyon Avrupalı Türk, potansiyel okurdur. Bir kere başta Almanya olmak üzere yurtdışındaki günlük gazete sayısı mevcut talepten fazla. Gazetelerin arkasındaki güç odaklarının arzularıyla, gazete okurlarının istekleri çelişti. Nedir bu çelişki? Kimi gazeteler, okuru gazete beklerken, adam okurumu nasıl soyarım derdine düştü. Kimi gazeteler de okurlarının gazete beklentilerini dikkate almadı. Gazetecilikten uzaklaşıldı.
Teknolojiye hakim Amerika kaynaklı Google, Facebook ve benzer sosyal platformların pazar payları her ülkede olağanüstü arttı. Bu sosyal platformların vergi muafiyetleri haksız rekabeti beraberinde getirince, her ülkenin basın dünyası çıkmaza girdi. Bu arada gelirleri sürekli gerileyen Avrupa’daki Türkçe günlük gazetelerin çıkmaza girmeleri elbette kaçınılmaz hale geldi. Merkezleri Frankfurt’ta bulunan Türkçe günlük kağıt gazetelerin idari ve mesleki hataları objektif duruma eklenince, yıkımın zamanından önce gerçekleşmesi kaçınılmaz oldu. Bu hatalar nelerdi? Her gazete kendine göre farklı hatalar yaptı. Kötü gazetecilik, kötü haber, okuru enayi gibi görme, yalan haber, düzeysiz haber, okurun değil yöneticisinin beğeneceği haberlere ağırlık verme, bağlı bulunduğu güç merkezlerine yalakalıklar, okurlarını söğüşleme operasyonları gibi yanlışlıkları sayabiliriz…
SORUN OKURDA DEĞİL
Ayrıca, Avrupalı Türk gençlerinin çok önemli kısmı hem alışkanlık, hem de Türkçe zorluklarından ötürü Türkçe kağıt gazeteye yönelmiyorlar. Bu da büyük bir engel. Yeni nesiller başta ücretli kağıt gazetelerden hızla uzaklaştılar. Bu olumsuzluklar bir araya gelince kağıt gazete dünyasında ilk darbeyi özellikle parayla satın alınan kağıt gazeteler yedi.
Yeni bir ilgi için neler olmalı bu sektörde? Yoksa her şey boşuna mı?
MUSTAFA BOZDURGUT – Kağıt gazeteye olan ilginin azalmasının kabahati okurda değil. Okur ilgisiz değil. Birincisi yerel ücretsiz gazetelere olan ilgi hâlâ devam ediyor. Günlük kağıt gazete okuru azaldı, fakat sanılanın aksine haber takip eden okur sayısı eskiye oranla kat kat çoğaldı. Okur sadece günlük ücretli kağıt gazetelerden dijitale doğru kaydı. Okur çoğaldı ve ücretsiz dijital haberlere doğru yöneldi. Gerçek bu! Bu şartlarda Avrupa’da 30 bin, 50 bin, 100 bin gibi ortalama günlük Türkçe kağıt gazete tirajlarına ulaşmanın, ne yazık ki, boş hayal olacağını düşünüyorum. “Bir gün nasılsa düzelir!” diyerek hayaline inatla devam etmeye çalışan günlük kağıt gazeteler arasında “sübvansiyonla”, suni teneffüsle yaşamaya devam edenlerin de en kısa zamanda gerçeğin sert duvarına çarpacaklarını düşünüyorum. Avrupa’da bir kağıt gazete “çok iyi kurgulanırsa” belki yaşayabilir. Ancak böyle bir gazetenin realize edilmesi artık birçok şarta bağlı.
Türk gazetelerinin en tanınmış markaları dibe vurdu, ama Türkçe yerel basın diye bir tür mucize de var özellikle Almanya ve Avusturya’da. Sizin kurup yönettiğiniz Yeni Posta bunların en başında gelen bir yerel gazete. Eğer interneti de sayarsak, Türkçeli insanlar belki günlük Türkçe gazeteleri satın almıyor, ama haberlere ulaşmanın yolunu yine de bir biçimde buluyor. Özellikle haber sitelerinden kendine yarayanları seçebiliyor. Siz ise bu sektörde görece küçük bir bölgede gerçekten ciddi bir yerel başarının sahibisiniz. Yerel Türkçe basını nasıl değerlendiriyorsunuz? Avrupa’daki Türkçenin geleceği bu yerel gazetecilikte mi yatıyor?
MUSTAFA BOZDURGUT – Yerel kağıt gazetelerin yaşamlarına devam etmeleri bir mucize değil. Aksine normal bir durum. Sebebi çok basit: Dev dinozorların dünyaya egemen olduğu dönemde sadece 50 santimetreden küçük olan hayvanlar yaşamlarını sürdürebilmişler. Avrupa’daki yerel kağıt gazeteler de çoğu küçük oldukları için yaşayabiliyorlar. İhtiyaçları küçük oldukları için hayatta kalabiliyorlar. Avrupa’daki yerel kağıt gazetelerin çoğu bir ya da birkaç kişi tarafından, ancak birkaç şehirde faaliyet gösteriyorlar.
Bunların içinde Yeni Posta biraz daha farklı bir konuma sahip. Yeni Posta Güney Almanya’nın dört eyaletinde birden kağıt gazete olarak 25 yıldır yayın hayatına devam ediyor. Çeyrek asırdır okuru, temsilcisi, muhabiri ve işadamıyla çok sıkı ilişkiler kurabilmeyi becerebildiği için yaşamını sürdürebiliyor. Ayrıca 1997’den beri internette www.yeniposta.de adresiyle varlığını devam ettiriyor. 2013’den beri de internette günlük yayınını her yayın organının karşı karşıya oldukları zorluklarla boğuşarak aralıksız sürdürüyor. Ancak haberin geleceği dijitalde. Temennim Avrupa çapındaki Türkçe okura, gazetecilik mesleğini yüreğinde hisseden iyi gazetecilerle ulaşılır. (FHF)

www.avrupa-kultur.eu